top of page

DE FUTENBALTS & -KUIKENS

De futenbalts is een spectaculair natuurverschijnsel. Het is een complexe choreografie die in Nederland, door de algemene aanwezigheid van futen vrij gemakkelijk te zien is. Maar je moet er oog voor hebben. De complexe choreografie wordt pas duidelijk als je de tijd neemt om de balts van de fuut te bestuderen. Als je herkent welke verschijnselen de verschillende gedragingen van de balts aankondigen dan kun je daarop anticiperen. Voor fotografie is dat anticiperen van belang om de mooiste momenten te kunnen vastleggen. In dit weblog een registratie van de futenbalts. 

 

Het begint met het vinden van een goede fotografieplek. Er zijn nogal wat voorwaarden. Ten eerste moeten er voldoende futen aanwezig zijn. Meer dan één paartje is een vereiste om de kansen op aansprekende foto's te vergroten en om naast de baltsgedragingen ook de territoriale gevechten te kunnen vastleggen. Ten tweede moet het zonlicht zoveel mogelijk in de rug staan, in Nederland betekent dat zoveel mogelijk fotograferen naar het noorden. Ten derde is de mogelijkheid om een laag standpunt in te nemen van belang. Persoonlijk heb ik een sterke voorkeur voor foto's vanaf een (zeer) laag standpunt. Goed oppassen voor je dure fotospullen dus, maar met beleid is fotograferen van vlak boven het wateroppervlak prima te doen. Een vierde vereiste is rust. Vooral in de vorm van afwezigheid van langslopende mensen en honden. Dat geeft vaak onrust bij de futen en zorgt er voor dat de afstand tot de futen wat groter blijft. 

Foto's 1-3. De locatie voor het fotograferen van de futenbalts in Friesland.

KOPSCHUDDEN

 

De futenbalts kent als centraal element de 'kopschudceremonie.  De beide futen gaan daarbij dicht tegenover elkaar zitten en imiteren elkaars gebaren. De kop- en oorpluimen worden opgezet en de kop wordt geschud. Afwisselend plukken beide futen naar hun eigen rugveren. Dit imiteren van elkaars gedrag versterkt de band en kan uiteindelijk leiden tot paring. 

Foto's  4-8. De kopschudceremonie.

NA HET KOPSCHUDDEN

De kopschudceremonie kan op drie manieren eindigen. De eerste mogelijkheid is dat het kopschudden stopt. De beide futen gaan vervolgens lekker hun eigen gang. De tweede mogelijkheid is dat de beide futen met opgezette kop- en oorpluimen van elkaar afzwemmen. Ze blijven er dan imposant uitzien. Dit gedrag gaat dan vaak over in de zogenaamde 'pinguïndans'. De derde mogelijkheid is dat een van de twee futen er met een noodgang vandoor gaat. Dit kan overgaan in de cat-houding of het zogenaamde 'admiraalzeilen'.

DE PINGUÏNDANS

Allereerst de pinguïndans. Zoals beschreven gaan de beide futen na het kopschudden elk hun gang, maar de oor- en koppluimen blijven opgericht staan. Ze nemen een trotse houding aan. Onmiskenbaar gaat er nog wat gebeuren. Ze duiken beiden rustig onder (veel rustiger dan bijvoorbeeld bij het jagen op vis) en komen boven met een snavel vol waterplantjes. Met hun lichaam plat op het water en de pluimen opgezet zwemmen ze op elkaar af.

Als ze vlak bij elkaar zijn, met de snavels vol waterplanten, komen ze plotseling omhoog. Al watertrappelend staan ze rechtop in het water en begroeten elkaar door de koppen heen en weer te draaien. De vogels raken elkaar met de buiken. Een indrukwekkend gezicht en een van de mooiste onderdelen van de futenbalts.

Fuu: op weg naar de pinguïndans

Foto 9-16. De aanloop naar de pinguindans en de pinguïndans zelf. Met waterplanten in de snavel

en de kop plat op het water naderen de beide futen elkaar. Om vlak bij elkaar op te springen.

ADMIRAALZEILEN

 

De derde mogelijkheid na het kopschudden is het 'admiraalzeilen'. Een van beide partners schiet dan na het kopschudden met grote snelheid over het water en stopt abrupt. De spetters vliegen na die 'run' in het rond. Direct na het stoppen zet deze fuut zijn oor- en koppluimen op, zijn borst vooruit en zijn vleugels indrukwekkend op. De armpennen omhoog en de handpennen naar buiten. Dat geeft een imposant gezicht.

 

Het pronken van de ene fuut is maar één helft van het admiraalzeilen. Direct na de start van de run duikt de andere fuut onder water om vervolgens vlak voor de admiraalzeilende partner boven water te komen. Hoog, langgerekt, de kop scherp gebogen en met de rug naar de partner. De admiraalzeilende fuut houdt de kop- en oorpluimen op en schudt zijn kop om de aandacht van de partner te trekken. Ze draaien naar elkaar toe en eindigen dan in de kopschudceremonie.  

Foto  17-19. De run start direct na het kopschudden.

Foto 20. En eindigt spetterend , waarna....

Foto's 21-24. ... de vleugels worden uitgezet in een majestueuze admiraalzeilhouding.

Het pronken van de ene fuut is maar één helft van het admiraalzeilen. Direct na de start van de run duikt de andere fuut onder water om vervolgens vlak voor de admiraalzeilende partner boven water te komen. Hoog, langgerekt, de kop scherp gebogen en met de rug naar de partner. De admiraalzeilende fuut houdt de kop- en oorpluimen op en schudt zijn kop om de aandacht van de partner te trekken. Ze draaien naar elkaar toe en eindigen dan in de kopschudceremonie. 

Liefde is... samen pinguïndansen in avondlicht.

Foto's 25-28. De cathouding, ofwel het admiraalzeilen, in optima forma. Het hele verhaal in 4 foto's van opduiken van de partner tot het rechtopstaan in het water met de kuif op.

Tot zover de gedragingen van de fuut tijdens de balts. Een spektakel om mee te mogen maken. En pas echt te waarderen als je de complexe choreografie een beetje door hebt.

 

Maar de balts is natuurlijk een middel, geen doel. Het doel is het produceren van nageslacht zodat de soort in stand blijft. Vanaf begin of midden mei is het dus zaak om de sloten en vaarten goed in de gaten te houden op zoek naar futenparen met kuikens.

Foto's 29-33. Even voorstellen: de zwart-wit-rood gekleurde futenkuikens.

Eerst maar even voorstellen. De zwart-wit gestreepte kuikens met prachtig rode accenten op de kop zijn heel fotogeniek en varen de eerste weken het grootste deel van de dag mee op de rug van pa en ma. Alleen dat al is de moeite waard van het fotograferen.

Foto's 34-37.  Voldoende calorieën zijn elke dag nodig om te groeien tot een volwassen fuut.

Zo mooi is de natuur dicht bij huis. Ik kan er oneindig van genieten en hoop met dit blog een indruk van dat genieten over te kunnen brengen.

Beste groet,

Eric van Roon

bottom of page